สร้างเว็บEngine by iGetWeb.com

หลักเกณฑ์และวิธีผลิตอาหาร

หลักเกณฑ์และวิธีผลิตอาหารที่ดี (GMP)  *ขอขอบคุณเว็บไซด์ http://th.wikibooks.org/*

สถานที่ผลิตอาหาร

  1. ต้องอยู่ในที่สะอาด เป็นระเบียบเรียบร้อย มีขนาดเหมาะสม ไม่อยู่ใกล้ แหล่งที่ก่อให้เกิดการปนเปื้อนในอาหารหรือแหล่งพักขยะ
  2. มีการออกแบบและก่อสร้างในลักษณะที่ง่ายต่อการบำรุงรักษาและทำความสะอาดได้ง่าย
  3. แบ่งพื้นที่การผลิต และการประกอบอาหารออกเป็นสัดส่วนเพื่อป้องกันการปนเปื้อนซึ่งอาจเกิดขึ้นกับอาหารที่ผลิต
  4. จัดให้มีแสงสว่างและการระบายอากาศที่ไหลเวียนเพียงพอ การระบายอากาศโดยใช้พัดลม ต้องระบายจากส่วนที่สะอาดไปสู่ส่วนที่สกปรก ไม่ใช่ระบายสิ่งสกปรกไปปนเปื้อนอาหาร
  5. จัดให้มีการป้องกันสัตว์และแมลงไม่ให้เข้ามาในบริเวณปรุง , ประกอบ , จำหน่ายอาหาร

เครื่องมือ ภาชนะ และอุปกรณ์ที่ใช้ผลิตอาหาร

  • ต้องมีเครื่องมือ เครื่องใช้ และอุปกรณ์การผลิต
    • ในจำนวนที่เพียงพอและทำความสะอาดได้ง่าย ทั้งนี้ต้องเลือกใช้ให้ถูกต้องเหมาะสมกับอาหารแต่ละชนิด เพราะภาชนะอุปกรณ์บางชนิดอาจเป็นอันตรายต่อผู้บริโภค เช่น ภาชนะโลหะ ที่เกิดสนิม
  • การใช้น้ำมันหล่อลื่นกับเครื่องมืออุปกรณ์
    • ต้องเลือกใช้ชนิดที่ใช้กับโรงงานอาหารได้
    • ไม่ใช้มากเกินความจำเป็น เพราะอาจทำให้ส่วนที่เกินไหลหรือหยดลงปนกับอาหารได้
  • โต๊ะและอุปกรณ์ที่ใช้สำหรับเตรียมอาหาร ต้องสูงจากพื้นไม่ต่ำกว่า 60 เซนติเมตร ปูด้วยวัสดุเรียบไม่ดูดซึมน้ำ และต้องล้างทำความสะอาดทุกวัน
  • ตู้เย็นเก็บอาหาร จัดของภายในตู้ให้เป็นระเบียบแยกเป็นสัดส่วน อาหารสดต้องล้างทำความสะอาดก่อนการเก็บ และทำความสะอาดตู้เย็นบ่อย ๆ
  • ตู้เก็บอาหารที่ปรุงเสร็จแล้ว ต้องป้องกันฝุ่นละอองและสัตว์แมลงนำโรคได้

การสุขาภิบาล (ความสะอาดของการผลิตอาหาร)

  • จัดให้มีอ่างล้างมือโดยมีน้ำสะอาด
  • อ่างล้างอาหารสด หรือวัตถุดิบมีขนาดใหญ่เพียงพอ ทำความสะอาดได้ง่ายสูงจากพื้นไม่น้อยกว่า 60 เซนติเมตร
  • น้ำที่ใช้ผลิตอาหารต้องสะอาด หากใช้น้ำบาดาล ต้องมีวิธีปรับคุณภาพน้ำให้ได้มาตรฐานน้ำบริโภค
  • จัดให้มีระบบควบคุมแมลงและสัตว์นำโรค ได้แก่ แมลงวัน แมลงสาบ นก หนู ฯลฯ
    • ใช้เครื่องดักแมลง ใช้มุ้งลวดหรือม่านอากาศ , ม่านพลาสติก
    • การกำจัดแหล่งน้ำ แหล่งอาหาร แหล่งขยายพันธุ์
    • การใช้กับดักหนู เครื่องดักแมลง
    • การใช้สารเคมีที่เหมาะสม และไม่มากเกินไป
  • จัดให้มีถังใส่ขยะมูลฝอยอย่างเพียงพอ
    • มีฝาปิด ไม่รั่วซึม
    • เป็นถังขยะแบบไม่ต้องใช้มือปิดฝาถัง เช่น ใช้เท้าเหยียบให้ฝาเปิด
    • นำขยะไปกำจัดภายใน 24 ชั่วโมง
    • ควรทำความสะอาดถังขยะหลังเลิกงานทุกวัน
  • จัดให้มีทางระบายน้ำทิ้งและสิ่งโสโครก
    • อย่างน้อยควรมีบ่อดักไขมันและขยะ ก่อนปล่อยน้ำเสียลงสู่ท่อสาธารณะ
    • ทำความสะอาดเป็นประจำอย่างน้อยเดือนละครั้ง
    • จัดให้มีห้องส้วมสะอาด และอ่างล้างมือหน้าห้องส้วม

การรักษาความสะอาด

  • เพื่อป้องกันเชื้อโรค และสิ่งปนเปื้อนอื่น ๆ ลงสู่อาหาร
  • ความสะอาดของสถานที่ ,เครื่องมือเครื่องใช้ มีผลกระทบโดยตรงต่อคุณภาพของอาหาร
  • ผงซักฟอก , น้ำยา , สารเคมีที่ใช้ทำความสะอาด
    • ต้องเก็บเป็นสัดส่วนและปลอดภัย เก็บให้ห่างจากมือเด็ก
  • การล้างทำความสะอาดเครื่องมือ เครื่องใช้ขนาดใหญ่
    • ต้องล้างส่วนบนสุดก่อนแล้วจึงล้างส่วนต่ำลงมาตามลำดับ
  • อาหารเป็นพิษ ส่วนใหญ่เกิดจากเชื้อโรคซึ่งพบในสถานที่ผลิตอาหารที่สกปรก
  • เชื้อจุลินทรีย์หรือเชื้อโรคจำพวกแบคทีเรีย
    • เป็นสิ่งมีชีวิตที่มีขนาดเล็กมาก จนมองไม่เห็นด้วยตาเปล่า
    • ต้องอาศัยกล้องจุลทรรศน์ส่องดูจึงจะเห็น
    • เชื้อแบคทีเรียจำนวน 25,000 ตัวมีความยาวเพียง 1 นิ้ว
  • พบเชื้อแบคทีเรียได้ทั่วไปในสิ่งแวดล้อมและสามารถกระจายได้อย่างรวดเร็ว
  • แบคทีเรียก็เหมือนคนคือ ต้องการอาหาร น้ำ และอุณหภูมิที่เหมาะสมเพื่อการเติบโตและเพิ่มจำนวน
  • หากอยู่ในสภาวะที่เหมาะสม แบคทีเรียจะเจริญแบ่งตัวได้รวดเร็วมาก ในเวลาเพียง 24 ชั่วโมงแบคทีเรีย 1 ตัว จะเพิ่มเป็นหลายล้านตัว
  • ดังนั้นจึงต้องรักษาความสะอาดอุปกรณ์ที่ใช้ในการผลิตและบริเวณผลิตอยู่เสมอ เพื่อป้องกันไม่ให้แบคทีเรียปนเปื้อนลงสู่อาหาร
  • ชนิดและเชื้อแบคทีเรียในอาหาร บอกให้เรารู้เรื่อง
    • ความสะอาดของการผลิตอาหาร
    • มีการปนเปื้อนเชื้อโรคในอาหาร
    • แบคทีเรียทุกชนิดไม่ได้ก่อให้เกิดโทษ แต่บางชนิดเป็นเชื้อโรคสามารถทำให้คนเจ็บป่วย เช่น อาเจียน เป็นไข้ ท้องร่วง บางชนิดอาจทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิต

มาตรการเพื่อความปลอดภัย

  • จัดให้มีมาตรการเพื่อความปลอดภัย เช่น เครื่องดับเพลิง เครื่องป้องกันอุบัติเหตุหรืออันตรายที่อาจเกิดจากเครื่องมือและอุปกรณ์
  • จัดให้มีสิ่งจำเป็นที่ใช้ในการปฐมพยาบาลและสามารถหยิบใช้ได้ทันที่เมื่อเกิดเหตุ

กระบวนการผลิตและการควบคุมให้ถูกวิธี

  • การดำเนินงานทุกขั้นตอน
    • ต้องควบคุมอย่างรัดกุมตามหลักสุขาภิบาล (ความสะอาดของการผลิต)
  • ต้องเลือกอาหารที่สด สะอาด ไม่ขึ้นรา มีคุณภาพดีและมาจากแหล่งผลิตที่เชื่อถือได้
    • ผัก ผลไม้ต้องล้างเพื่อลดย่าฆ่าแมลงตกค้าง และสิ่งสกปรก
    • เนื้อสด ต้องล้างทำความสะอาดก่อนนำมาใช้หรือเก็บในตู้เย็น
  • ภาชนะบรรจุอาหารหรือสิ่งห่อหุ้ม
    • ต้องห่อหุ้มปกปิดอาหารให้เรียบร้อยด้วยภาชนะหรือวัสดุที่สะอาด
    • จัดให้มีเลขที่ อักษรหรือสัญลักษณ์แสดงครั้งที่ผลิต
    • วันเดือนปีที่ผลิตหรือหมดอายุบนภาชนะบรรจุหรือฉลาก
  • เก็บอาหารที่ปรุงสุกแล้วพร้อมที่จะจำหน่าย แยกกับอาหารดิบ , วัตถุดิบควรเก็บให้สูงกว่าพื้นอย่างน้อย 60 เซนติเมตร
    • เก็บอาหารตามสภาพ เช่น เก็บในตู้เย็น ตู้แช่แข็ง
    • ต้องป้องกันการปนเปื้อนและการเน่าเสียของอาหารก่อนวันหมดอายุ

ผู้สัมผัสหรือจับต้องอาหาร

  • ผู้สัมผัสหรือจับต้องอาหาร หมายถึง คนที่ทำหน้าที่เกี่ยวข้องกับอาหารในทุกขั้นตอนของการผลิต เช่นผู้ล้างวัตถุดิบ ผู้ปรุงอาหาร ผู้ใส่อาหารลงในภาชนะบรรจุ
    • ต้องมีความรู้และประสบการณ์ เกี่ยวกับการปรุง , ประกอบอาหาร มีสุขภาพดี
    • ต้องระวังไม่เกิดการปนเปื้อนของเชื้อโรคในทุกขั้นตอนของการผลิตอาหาร
    • ห้ามผู้ที่มีอาการของโรคหรือมีบาดแผลทำงานเกี่ยวข้องกับอาหารโดยตรง เพราะเชื้อโรคจะปะปนลงในอาหารได้
    • ใช้ผ้าปิดปากเวลาไอหรือจาม ขณะทำงาน
  • รักษาความสะอาดของร่างกายอยู่เสมอ
    • ห้ามใช้เสื้อผ้าที่สวมใส่ขณะทำงานไปใช้อย่างอื่น เช่น ใช้เช็ดถูทำความสะอาด ใช้จับสิ่งของ ที่ร้อน ใช้เช็ดมือ
  • ควรสวมหมวกหรือตาข่ายคลุมผม
  • ถอดเครื่องประดับต่าง ๆ ก่อนทำงาน
    • เพราะเครื่องประดับจะมีซอกเล็ก ๆ ที่ทำความสะอาดได้ยาก
    • เครื่องประดับตลอดจนชิ้นส่วนของเครื่องประดับอาจหล่นลงในผลิตภัณฑ์อาหารระหว่าง ปฏิบัติงาน
  • ล้างมือให้สะอาดทุกครั้งก่อนทำงาน
    • เมื่อเริ่มงานหรือหยุดงานช่วงเวลาสั้น ๆ เช่น ทานข้าว เข้าห้องน้ำ
    • เมื่อเปลี่ยนไปจับของดิบหรือของสด แล้วกลับมาปรุงอาหารที่ปรุงสุกแล้ว
  • การล้างมือที่ถูกต้องทำได้โดย
    • ใช้น้ำสะอาดกับสบู่
    • ใช้น้ำยาฆ่าเชื้อที่ใช้ทำความสะอาดมือได้
    • ทำความสะอาดระหว่างนิ้วมือ ข้อมือ ด้านหลังของมือ รวมทั้งซอกเล็บ
  • ใช้ถุงมือที่สะอาดและไม่ฉีกขาดสำหรับจับต้องอาหาร
    • ทำด้วยวัสดุที่ไม่มีสารละลายหลุดออกมาปนเปื้อนกับอาหาร
    • น้ำซึมผ่านไม่ได้ ควรใช้ถุงมืออย่างดีกว่าถุงมือผ้า
  • ระวังไม่ให้สิ่งปนปลอมปะปนในอาหาร เช่น เส้นผม แมลง เศษแก้ว เศษโลหะ เชือก กระดาษ สารเคมี

view